εύρος ανοχής

Η περιοχή μεταξύ της ελάχιστης και της μέγιστης τιμής ενός αβιοτικού παράγοντα (θερμοκρασίας, υγρασίας κλπ.) στην οποία ένας οργανισμός μπορεί να συνεχίζει τη φυσιολογική λειτουργία του. Σε γραφική παράσταση η δραστηριότητα του οργανισμού μέσα σε αυτή την περιοχή μοιάζει με μια συμμετρική ή ασύμμετρη κωδωνοειδή καμπύλη. Περιορίζεται κοντά στα δύο άκρα της (δηλαδή στο μέγιστο και στο ελάχιστο) και μεγιστοποιείται σε μια ενδιάμεση μικρότερη περιοχή, η οποία τον ευνοεί περισσότερο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της μορφής αποτελεί η επίδραση της θερμοκρασίας. Όλοι οι οργανισμοί είναι προσαρμοσμένοι σε ορισμένα πλαίσια θερμοκρασίας που μπορεί να είναι στενά (στενόθερμοι οργανισμοί) ή ευρέα (ευρύθερμοι οργανισμοί). Πάντα όμως ανάμεσα στις ακραίες τιμές υπάρχει ένα ακόμα πιο στενό πλαίσιο που αποκαλείται θερμοκρασία επιλογής και η οποία είναι ιδανική για τον συγκεκριμένο οργανισμό ο οποίος, αν έχει τα περιθώρια, την επιλέγει. Για παράδειγμα, σε ένα θερμαινόμενο από τη μία πλευρά ενυδρείο, τα ψάρια θα συγκεντρωθούν στην ενδιάμεση ζώνη που έχει την καλύτερη θερμοκρασία για αυτά. Έξω από τη θερμοκρασία επιλογής υπάρχουν κάποια όρια (θερμοκρασία προσαρμογής) μέσα στα οποία ο οργανισμός μπορεί να συνεχίσει τη φυσιολογική λειτουργία του, έστω και μειωμένη, και πέρα από αυτά κάποια άλλα (θερμοκρασία αντοχής) στα οποία το άτομο μπορεί να επιβιώσει προσωρινά, αλλά θα χαθεί τελικά, γιατί δεν μπορεί ούτε να τραφεί ούτε να πολλαπλασιαστεί. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται και με τους άλλους αβιοτικούς παράγοντες (φως, υγρασία κλπ.). Το γεγονός αυτό οδηγεί στη σκέψη ότι η ικανότητα επιβίωσης ενός οργανισμού σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον εξαρτάται από τον συνδυασμό της ανοχής του σε καθέναν από αυτούς τους παράγοντες χωριστά. Στην Ισλανδία, για παράδειγμα, δεν υπάρχουν λεπιδόπτερα, όχι γιατί δεν αντέχουν τις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά γιατί οι υψηλές τιμές υγρασίας που επικρατούν εκεί ξεπερνούν το ε.α. τους (η υγρασία εμποδίζει τα νεαρά άτομα να στεγνώσουν τα φτερά τους όταν βγουν από το κουκούλι τους). Συνεπώς, οι οργανισμοί με ευρύτατα όρια αντοχής θα πρέπει να είναι και οι πιο επιτυχημένοι από οικολογική άποψη. Μια εναλλακτική λύση που, όσο είναι δυνατόν, έχει ακολουθήσει η εξέλιξη σε δύσκολα περιβάλλοντα είναι η προσαρμογή των οργανισμών σε μικροκλίματα, δηλαδή σε περιορισμένους χώρους με ελεγχόμενες συνθήκες (όπως οι υπόγειες φωλιές) κατά τη δύσκολη περίοδο του έτους.